Georgi Gospodinow

SCHRON PRZECIWCZASOWY

Georgi Gospodinow wyrusza na poszukiwanie minionego (straconego?) czasu. Nie jest to odkrywcze przedsięwzięcie. Każdy z nas im bardziej się starzeje, tym mocniej będzie tęsknił do czasów młodości? Czemuż by nie zastosować takiej terapii w przypadku osób chorych na alzheimera? Niejaki Gaustyn otwiera w Zurichu klinikę przeszłości, gdzie pacjentów umieszcza się w specjalnie urządzonych pokojach z lat 60-tych, 50-tych, a nawet przygotowuje się schrony przeciwlotnicze dla chcących powspominać czasy II wojny światowej.
A co jeśli całe narody można by było namówić do powrotu do najlepszych lat? Francja i Włochy do lat 60-tych, Szwecję do lat 70-tych, Europę Wschodnią do początku lat 90-tych. Czy jednak takie idealistyczne podejście do wspomnień ma szanse powodzenia? Czy wszyscy tego pragną równie szczerze?
Książka bułgarskiego autora nie jest łatwa w odbiorze. Trudno podążać w niej za fabułą, bo nie jest ona liniowa. Równie dobrze, jak od początku książkę można zacząć czytać od środka lub od końca. Refleksje dotyczące przemijania, historii świata, nieodwracalności zdarzeń są całkiem interesujące i zmuszające do refleksji. Czy jednak wystarczy to by ulec totalnej fascynacji powieścią? Chyba nie do końca. Tak jak Gospodinowi daleko jeszcze do Prousta, tak jego książce trochę brakuje do dziesięciu gwiazdek.

 

Beka Adamaszwili

W TEJ POWIEŚCI WSZYSCY UMIERAJĄ

Tej książki nie da się jednoznacznie skategoryzować. Tej książki nie da się w ogóle jednoznacznie opisać i ocenić.

Gruziński autor Beka Adamaszwili meandruje po świecie literatury klasycznej, bawi się słowem i formą literacką, wykracza poza ramy zwyczajowej narracji, parodiuje samego siebie jako autora i ucieka poza wszelkie konwencje. Czymże bowiem jest podróż Memento Morii, który do spółki z profesorem Arno, Mate i Leą wyrusza w świat klasycznej literatury, by ocalić od śmierci bohaterów literackich skazanych na śmieć przez fantazję samych autorów? Tak na prawdę to pseudofilozoficzna, pseudoreligijna i pseudointelektualna zabawa obnażająca obraz współczesnych dylematów politycznych, moralnych i obyczajowych.

Jak dla mnie była to przednia zabawa, niejednokrotnie wzbudzająca uśmieszek zrozumienia i przyjmująca z właściwym poczuciem humoru znaczące mrugnięcie autora do czytelnika. Całe szczęście, że powieść jest na tyle krótka, żeby nie przerodzić się w nudnawą fanfaronadę. Ot w sam raz na wieczór abstrakcyjnego humoru.

 

Diane Setterfield

TRZYNASTA OPOWIEŚĆ

Była sobie tajemnica. Tajemnica trzynastej opowieści, którą poczytna autorka Vida Winter nigdy nie opublikowała. Jedyną osobą, która pozna prawdę o nienapisanej opowieści jest prowadząca wraz z ojcem antykwariat Margaret Lea. To ona zostaje zaproszona do posiadłości pani Winter i spędza tam kilka tygodni na słuchaniu niezwykłej historii rodowej.

To tak w skrócie. Brzmi nieźle i zachęcająco. A ponieważ czytałem wcześniej inną książkę Diane Setterfield: ,,Była sobie rzeka" pomyślałem, że mam przed sobą wspaniałą literacką ucztę. Tymczasem im dalej brnąłem w fabułę miałem odczucie przetrawiania odgrzewanych kotletów z mdłą papką ziemniaków puree. Bo czy już gdzieś nie było o mrocznych klimatach zapuszczonych angielskich posiadłości, o tajemniczych rezydentach snujących się niczym duchy, o zbzikowanych właścicielach i starych milczących służących? Tak, to odgrzewane kotlety, choć doprawione sentymentalnym anglosaskim i antykwarycznym na dodatek sosem. Dało się to całkiem dobrze i szybko strawić.

Pozostaję po lekturze bez zachwytu, choć z miłą refleksją, że każdy z nas patrząc na swoje życie w mniej lub bardziej kolorowych lub przerysowanych barwach mógłby opowiedzieć własną trzynastą opowieść.